เส้นแบ่งบาง ๆ ระหว่างการเรียนรู้และการเสพข้อมูล

"การเรียนรู้" คืออะไร?
"การเสพข้อมูล" คืออะไร?

หากใครไม่เข้าใจความแตกต่างระหว่างสองคำนี้ รับรองได้ว่าพลาดตลอดชีวิต ซึ่งโดยความเป็นจริงแล้ว สังคมมนุษย์เกือบทั้งหมด ล้วนแล้วแต่เข้าใจคำว่าการเรียนรู้ผิดไปจากที่มันควรจะเป็นมาก มากจนกลายเป็นการเสพข้อมูลไปเสียเกือบทั้งหมด หลงคิดว่าความจำคือปัญญา กว่าจะรู้สึกตัวก็เสียเวลาไปเกือบทั้งชีวิต

สิ่งที่บดบังการเรียนรู้ของเด็กๆ

เคยถามเด็กๆไหมครับ ว่าเบื่อโรงเรียนไหม? ทำไมถึงเบื่อ? เคยหลับในห้องเรียนไหม? ทำไมถึงหลับ? เข้าใจที่ครูสอนไหม? แล้วรู้หรือเปล่าว่าเรียนเอาไปใช้อะไร?

ผมเชื่อว่าแทบจะทุกคน ไม่กล้าถามคำถามเหล่านี้กับลูกตัวเอง เพราะคิดว่าคงไม่มีทางออกให้กับเด็ก เพราะกลัวเด็กจะเลือกทางอื่นที่ตนไม่เข้าใจ เพราะตัวเองก็ผ่านเรื่องน่าเบื่อเหล่านี้มาแบบไม่มีทางเลือก เพราะกลัวจะไม่ได้ใบประกาศซึ่งคนกลุ่มหนึ่งผูกขาดอำนาจทางการศึกษาไว้กับตัวเอง ทุกคนจึงเลือกที่จะเพิกเฉยต่อความเจ็บปวดของเด็กๆ แล้วกดหัวเขาให้ก้มหน้าก้มตาจำใจจำยอมกันต่อไป

กระบวนการเรียนรู้ที่กลับหัวกลับหางในระบบการศึกษา

ถ้าเด็กๆรู้ว่าเกิดมาแล้วจะเจออะไรบ้าๆแบบนี้ ผมว่าเขาคงไม่ขอเกิดดีกว่นะ

วันนี้ผมจะมาเล่าถึงความแปลกประหลาดของกระบวนการเรียนรู้ที่กลับหัวกลับหางที่สอนกันอยู่ในระบบการศึกษาให้เข้าใจกันแบบง่ายๆ

ก่อนอื่นลองนึกภาพวัวหนึ่งตัวนะครับ ถือว่าเป็นโจทย์ที่ใช้ในการศึกษาก็แล้วกัน

ระบบการศึกษาในรูปแบบโรงเรียนได้ทำการวิเคราะห์ สังเคราะห์และสร้างหลักสูตรการเรียนขึ้น โดยทำการแล่เนื้อวัว ถอดกระดูก ชำแหละเส้นเอ็น เครื่องในส่วนต่างๆ เส้นเลือด ระบประสาท สมอง ออกจากกัน แล้วนำมาให้นักเรียนได้แยกเรียนตามชิ้นส่วนต่างๆ อันเรียกว่าวิชาเฉพาะ แล้วก็พร่ำบอกนักเรียนว่านี่คือวัวที่เธอทั้งหลายจะต้องศึกษา นักเรียนก็ไม่รู้หรอกครับ เพราะชีวิตไม่มีทางเลือกอื่นเลย ก็เลยต้องเรียนรู้เครื่องในวัวทีละชิ้นๆอย่างละเอียดเป็นเวลาสิบกว่าปีชนิดที่ไม่มีใครให้เจอวัวตัวจริงก่อนที่จะได้รับใบประกาศรับรองว่าเรียนจบ โดยมีคำมั่นสัญญาจากผู้ดูแลระบบการศึกษาว่า สิ่งเหล่านี้จะมีประโยชน์กับพวกเธอในภายภาคหน้าเมื่อเธอต้องเจอวัวตัวจริงๆ

พอเด็กๆจบออกมาจากระบบการศึกษาที่มุ่งแต่ศึกษาวัวอย่างละเอียดทุกเซล ทุกซอกทุกมุม แต่ไม่รู้จักวัวตัวจริง หรือพฤติกรรมและชีวิตของวัวจริงๆ ทำให้หลายคนพอเดินผ่านวัวตัวจริง กลับไม่รู้ว่ามันเป็นวัว ความรู้สึกมันเหมือนไม่รู้จักวัวมาก่อนเลย ทั้งๆที่เรียนกันอย่างละเอียดมาหมดแล้ว

เรื่องเล่นๆที่ไม่ใช่เล่นๆ: กระบวนการเรียนรู้โดยธรรมชาติของเด็ก

เคยสงสัยกันไหมครับว่าทำไมการเล่นถึงได้เป็นเรื่องใหญ่สำหรับเด็กๆ
เคยสงสัยไหมครับว่าทำไมเด็กๆถึงเล่นได้ทุกที่ทุกเวลา
เคยสงสัยไหมครับว่าเด็กๆได้อะไรจากการเล่น
เคยสงสัยไหมครับว่าทำไมเมื่อเราห้ามเด็กๆเล่นแล้วเขาจึงหดหู่ เศร้าซึม
เคยสงสัยไหมครับว่าทำไมเด็กถึงไม่ชอบไปโรงเรียน
เคยสงสัยกันไหมครับว่า ทำไมการเล่นของเด็กๆจึงมีความหมายมากสำหรับเขา ทั้งๆที่เราเห็นว่าเป็นเรื่องไร้สาระ

พื้นฐานและธรรมชาติความเป็นมนุษย์

ก่อนที่เราจะปฏิรูปการศึกษา เราควรจะเข้าใจพื้นฐานและธรรมชาติของความเป็นมนุษย์ก่อน ไม่อย่างนั้นหากปฏิรูปไปแล้ว มันก็จะไม่ได้แก้ปัญหาที่รากฐานอย่างแท้จริง ปัญหาเก่าๆจะถูกแทนที่ด้วยปัญหาใหม่ไม่รู้จบเช่นที่เคยเป็นมา และระบบการศึกษาก็จะล้มเหลวซ้ำๆอยู่อย่างนั้นไม่มีวันที่จะแก้ไขได้เลย

ความเป็นมาและเป็นไปของระบบการศึกษา

วันนี้ผมจะมาเล่าสรุปที่มาของระบบการศึกษาสมัยใหม่ให้อ่านกันแบบสั้นๆ โดยไม่ลงรายละเอียดทางวิชาการให้ปวดหัว แต่จะเล่าการเดินทางของระบบการศึกษาตั้งแต่เริ่มต้นจนกระทั่งถึงปัจจุบัน ในแง่มุมของวัตถุประสงค์การก่อตั้งระบบการศึกษา จะได้เข้าใจว่าปัญหาจริงๆของระบบการศึกษามันอยู่ตรงไหนบ้างนับตั้งแต่เริ่มต้น

การศึกษาหรือการเรียนการสอนหนังสือนั้น เริ่มต้นมาจากการที่พระในศาสนาคริสต์หรือมิชชันนารี ได้ออกเดินทางไปที่ต่างๆทั่วโลกเพื่อเผยแพร่ศาสนา เพื่อสอนเนื้อหาในพระคัมภีร์ไบเบิลให้แก่เด็กๆ ซึ่งเป็นการเรียนการสอนที่พ่วงวัตถุประสงค์ทางการเผยแพร่ศาสนาเข้าไปด้วย การเรียนในลักษณะนี้จึงเป็นการเรียนฟรี ไม่ต้องเสียเงิน

คำนำ Blog

ขึ้นเป็น blog มาตั้งนาน แต่ยังไม่มีเวลาเขียนบทความเป็นเรื่องเป็นราว เพราะเขียนอยู่หลาย blog วันนี้มาขึ้นคำนำกันเสียหน่อยดีกว่า

ท่ามกลางความสับสน ซับซ้อนซ่อนเงื่อนของสิ่งต่างๆ ในระบบความรู้ ในระบบปัญญา รหัสนัยเบื้องหลังของสารที่ส่งออกมาจากผู้คน องค์กร กลุ่มคน ฯลฯ ใครเลยจะเข้าใจว่ามันเกิดอะไรขึ้นจริงๆกันแน่ในโลกใบนี้ ทำไมคนทุกวันนี้จึงคุยกันไม่รู้เรื่อง ทำไมการสื่อสารระหว่างผู้คนไม่เคยดีขึ้นตามเทคโนโลยีเลย และทำไมความขัดแย้งความไม่เข้าใจกันในสังคมถึงได้มากขึ้นเรื่อยๆ? และอะไรที่ปิดบังความจริงอยู่